Σύνταξη – δημοσίευση διαθήκης

Ποιοι έχουν την ικανότητα να συντάξουν διαθήκη και τι μορφή μπορεί αυτή να έχει;

Η ικανότητα προς σύνταξη διαθήκης δεν αναγνωρίζεται από το νόμο σε κάθε φυσικό πρόσωπο, αλλά θεσπίζονται ορισμένες περιπτώσεις ανικανότητας. Έτσι, σύμφωνα με το άρθρο 1719 του Αστικού Κώδικα θεωρούνται ανίκανοι προς σύνταξη διαθήκης: οι ανήλικοι, όσοι τελούν σε δικαστική συμπαράσταση με πλήρη στέρηση της δικαιοπρακτικής τους ικανότητας ή με ρητή στέρηση της ικανότητας να συντάσσουν διαθήκη και όσοι κατά τον χρόνο σύνταξης της διαθήκης δεν έχουν συνείδηση των πράξεων τους ή βρίσκονται σε ψυχική ή διανοητική διαταραχή.

Η διαθήκη, για να είναι έγκυρη, πρέπει να περιβληθεί κάποιον από τους αυστηρά καθοριζόμενους στο νόμο τρεις τύπους διαθηκών: την ιδιόγραφη, τη δημόσια και τη μυστική. Και τα τρία αυτά είδη διαθηκών είναι ισότιμα μεταξύ τους.

Σύμφωνα με το άρθρο 1721 παρ.1 ΑΚ ιδιόγραφη είναι η διαθήκη που: α) γράφεται ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη, β) χρονολογείται, γ) υπογράφεται από αυτόν. Τα τρία αυτά στοιχεία αποτελούν τον συστατικό τύπο της και η ύπαρξή τους κρίνεται αναγκαία για την εγκυρότητα της ιδιόγραφης διαθήκης.

Μετά τον θάνατο του διαθέτη η ιδιόγραφη διαθήκη δημοσιεύεται αρμοδίως προκειμένου να πληροφορούνται εύκολα και γρήγορα οι ενδιαφερόμενοι πιθανοί τετιμημένοι ως προς την ύπαρξη και το ακριβές περιεχόμενο της διαθήκης.

Δημόσια είναι η διαθήκη που συντάσσεται με δήλωση τελευταίας βούλησης του διαθέτη ενώπιον συμβολαιογράφου με την παρουσία τριών μαρτύρων ή δεύτερου συμβολαιογράφου και ενός μάρτυρα.

Μυστική διαθήκη ονομάζεται εκείνη που γίνεται με παράδοση από τον ίδιο τον διαθέτη στο συμβολαιογράφο, ενώπιον μαρτύρων, εγγράφου που περιέχει την τελευταία του βούληση, αφού συνταχθεί για αυτό πράξη.

Τι γίνεται στην περίπτωση που δεν έχει συνταχθεί διαθήκη;

Στην περίπτωση που κάποιος αποβιώσει χωρίς να έχει προβεί σε σύνταξη διαθήκης, τότε επέρχεται η εξ αδιαθέτου κληρονομική διαδοχή, η οποία προβλέπεται εκ του νόμου για τις περιπτώσεις ακριβώς που δεν έχει συνταχθεί διαθήκη ή όταν αυτή έχει ακυρωθεί ή ανακληθεί. Με την καθιέρωση της εξ αδιαθέτου διαδοχής εξασφαλίζεται η αρχή ότι κανένας δεν πρέπει να πεθάνει ακληρονόμητος.

Η κύρια βάση στην οποία θεμελιώνεται το εξ αδιαθέτου κληρονομικό δικαίωμα κάποιου προσώπου είναι η εξ αίματος συγγένεια. Ο νόμος ρυθμίζει τη σειρά προτεραιότητας μεταξύ των διαφόρων ομάδων συγγενών( τέκνα, γονείς, αδέλφια) χρησιμοποιώντας ένα σύστημα «τάξεων»( 1η τάξη, 2η τάξη κλπ).